Học sinh không chán học – các em chỉ chán cách học hiện tại

“Trẻ bây giờ lười học” là một nhận xét quen thuộc khi nói về học sinh ngày nay. Nhưng nếu quan sát kỹ, ta sẽ thấy một thực tế khác: nhiều học sinh có thể dành hàng giờ để học kỹ năng mới trên mạng, xem video khoa học, học lập trình hoặc tự mày mò một lĩnh vực mình yêu thích. Vậy câu hỏi đặt ra là: liệu học sinh có thực sự chán học, hay chỉ chán cách học hiện tại?

Học sinh không lười, các em chỉ mệt vì bị học

Một nghiên cứu đăng trên Journal of Intelligence cho thấy học sinh hoàn toàn có khả năng nhận biết phương pháp học hiệu quả, nhưng môi trường học tập truyền thống lại không khuyến khích các em áp dụng những phương pháp đó. Việc học bị biến thành nghĩa vụ, thay vì một quá trình khám phá.
👉 https://www.mdpi.com/2079-3200/10/4/127

Daniel T. Willingham, tác giả cuốn Why Don’t Students Like School?, cũng đặt ra một vấn đề then chốt: học sinh không ghét kiến thức, mà ghét trải nghiệm học tập khiến tư duy trở nên nặng nề và bị động.
👉 https://en.wikipedia.org/wiki/Why_Don%27t_Students_Like_School

Cách học hiện tại đang tách rời khỏi cuộc sống thật

Trong nhiều lớp học, kiến thức tồn tại như những mảnh rời rạc, không gắn với mục tiêu cá nhân của người học. Khi học sinh không hiểu mình học để làm gì, động lực học tập dần biến mất.

Khái niệm purpose-guided education nhấn mạnh rằng giáo dục chỉ hiệu quả khi người học thấy được ý nghĩa của việc học đối với chính cuộc sống của họ.
👉 https://en.wikipedia.org/wiki/Purpose-guided_education

Thực tế tại Việt Nam cũng cho thấy học sinh chán học phần lớn vì không thấy được giá trị thực tiễn của kiến thức.
👉 https://thanhnien.vn/cach-chua-benh-chan-hoc-185605553.htm

 

Xem thêm: Vì sao học sinh ngày nay mất động lực học tập?

Giáo dục 4.0: thay đổi trải nghiệm học tập, không chỉ là công nghệ

Giáo dục 4.0 không đơn thuần là đưa công nghệ vào lớp học. Cốt lõi của nó là chuyển vai trò của học sinh từ người tiếp nhận thụ động sang người học chủ động.

Các phương pháp như gamification (trò chơi hóa học tập) cho thấy khi học sinh được tham gia, được thử nghiệm và được sai, động lực học sẽ hình thành tự nhiên.
👉 https://en.wikipedia.org/wiki/Gamification_of_learning

Nhiều nghiên cứu về động lực học tập cũng chỉ ra rằng sự mất động lực thường đến từ môi trường và phương pháp giảng dạy, chứ không phải từ bản thân người học.
👉 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0346251X21001718

 

Giáo dục 4.0 là gì? Hiểu đúng trước khi áp dụng

Đã đến lúc nhìn lại cách chúng ta dạy và học

Trước khi kết luận rằng học sinh ngày nay lười học, có lẽ chúng ta nên đặt một câu hỏi khác: liệu cách học hiện tại còn phù hợp với một thế hệ đang sống trong bối cảnh hoàn toàn mới? Giáo dục 4.0 bắt đầu không phải từ công nghệ, mà từ sự thay đổi trong cách chúng ta nhìn nhận người học.

Học sinh thời đại 4.0 mong muốn hình thái giáo dục nào?

 Là một người chuyên về lĩnh vực giáo dục lâu năm, tôi có cơ hội quan sát sự thay đổi rất nhanh của người học trong kỷ nguyên số. Những gì học sinh mong muốn hôm nay không còn khớp với nhiều hình thái giáo dục vẫn đang được duy trì. Bài viết này không nhằm phán xét, mà thử nhìn thẳng vào một câu hỏi có phần khó chịu: học sinh thời đại 4.0 thực sự muốn được học như thế nào?

1. Khi lớp học vẫn ở thế kỷ 20, còn học sinh đã sang 4.0

 Học sinh thời đại 4.0 không còn mơ ước những lớp học với bảng đen, phấn trắng và bài giảng kéo dài 45 phút như một bản tụng kinh. Các em sống trong kỷ nguyên của Wi-Fi, AI và video 30 giây, nên việc bị yêu cầu chép bài cho đủ trang đôi khi được cảm nhận như một hình thức trừng phạt tinh thần hơn là học tập. Học sinh 4.0 không lười học; các em chỉ dị ứng với những hình thái giáo dục vận hành như thể Internet chưa từng tồn tại.

2. Học sinh 4.0 muốn học có ý nghĩa, không phải học cho đủ thủ tục

Điều học sinh 4.0 mong muốn trước hết là giáo dục có ý nghĩa, chứ không phải giáo dục mang tính trình diễn. Các em không cần thầy cô đọc lại sách giáo khoa—vì Google làm việc đó nhanh hơn, chính xác hơn và không cần nghỉ giải lao. Thứ các em cần là người giải thích tại sao phải học, học để làm gì và học thế nào cho hiệu quả. Một tiết học lý tưởng là nơi câu hỏi được khuyến khích, chứ không phải nơi học sinh bị coi là “nhiều chuyện” khi đặt vấn đề.

3. Cá nhân hóa: điều học sinh mong, điều hệ thống giáo dục né tránh

Học sinh 4.0 cũng mong muốn một nền giáo dục tôn trọng sự khác biệt cá nhân. Trong khi nhà trường vẫn thích những lớp học đồng loạt như sản xuất công nghiệp, học sinh lại sống trong thế giới cá nhân hóa: playlist riêng, thuật toán riêng, lộ trình học tập riêng. Việc tất cả học sinh phải học cùng một tốc độ, cùng một cách, cùng một kiểu đánh giá khiến các em có cảm giác mình đang học cho hệ thống, chứ không phải cho bản thân.

4. Phản biện được khuyến khích… cho đến khi khác đáp án

Một mong muốn khác, không kém phần quan trọng, là giáo dục ít đạo đức giả hơn. Học sinh 4.0 rất nhạy cảm với mâu thuẫn: nói sáng tạo nhưng cấm khác ý thầy cô, dạy phản biện nhưng trừ điểm nếu “không đúng đáp án”. Các em không chống đối kỷ luật; các em chỉ không chấp nhận những quy tắc vô lý được gắn nhãn “truyền thống”.

5. Giáo dục 4.0: kết nối đời sống hay chỉ đổi tên công nghệ?

Cuối cùng, học sinh 4.0 mong muốn giáo dục kết nối với đời sống thực. Các em muốn được học cách giải quyết vấn đề, hợp tác, sử dụng công nghệ, và hiểu thế giới đang vận hành ra sao—chứ không chỉ học để vượt qua một kỳ thi mà chính người ra đề cũng không chắc còn dùng kiến thức ấy ở đâu.

Nói ngắn gọn, học sinh thời đại 4.0 không đòi hỏi giáo dục hoàn hảo. Các em chỉ mong một nền giáo dục bớt lỗi thời, bớt giả vờ, và chịu thừa nhận rằng: người học đã bước sang thế kỷ khác từ lâu.